Wystawa na 20- lecie Katedry Fotografii Szkoły Filmowej w Łodzi,
11 października-24 listopada 2013
Zadanie kuratorskie jest zawsze dużym wyzwaniem, tym bardziej, jeśli w grę wchodzi próba przedstawienia dorobku nie jednego twórcy czy grupy o mniej lub bardziej sprecyzowanej koncepcji artystycznej, lecz heterogenicznej i sprzyjającej ciągłym poszukiwaniom instytucji, jaką jest Katedra Fotografii Szkoły Filmowej w Łodzi. Dla mnie, z zawodu bardziej filozofki i artystki niż kuratorki, od początku było jasne, że aby sprostać temu zadaniu, trzeba znaleźć jakiś klucz, który pozwoli ogarnąć ten ogrom wielorakich, już to sprzecznych, już to uzupełniających się strategii. Z racji bardzo krótkiego czasu, jakim dysponowałam – niespełna trzy miesiące – już na samym początku odpadł pomysł, by upamiętnić dwudziestolecie Katedry stosując klasyczny i poniekąd narzucający się klucz historyczny. Potrzeba byłoby na to co najmniej roku przygotowań. Kolejny pomysł, by zaprezentować przede wszystkim prace twórców najbardziej uznanych, wydał mi się z kolei nieco niesprawiedliwy i niewyczerpujący bogactwa kierunków, tendencji i strategii artystycznych Szkoły. Dlatego też postanowiłam, może trochę przewrotnie, spojrzeć na te dwadzieścia lat z przez pryzmat katalogowania. Żyjemy w epoce cyfryzacji, powiększającej się w astronomicznym tempie bazy danych. Wszelkie informacje, także te wizualne, wpuszczone w wirtualną rzeczywistość, w której spędzamy coraz więcej czasu, gromadzą się w coraz pojemniejszych zbiorach i katalogach, pod określonymi tagami. Człowiek ma potrzebę kontroli, która objawia się między innymi w obsesji porządkowania, nazywania i katalogowania, które służą także sprawowaniu pewnej władzy, o czym pisał chociażby Michel Foucault. Ostatnio ze strategii czysto „władczej” działania te zmieniają się jednak coraz bardziej w strategię prostego przetrwania. W przestrzeni permanentnej komunikacji i usieciowienia tagowanie wyznacza sposób radzenia sobie z nadmiarem informacji i bodźców. Strategia ta ma jeszcze jeden ważny aspekt: oparta jest na procesie wzajemnego oddziaływania najróżniejszych kierunków i tendencji. Kumulowanie danych pod wybranym znacznikiem tworzy w sieci punkt osobliwy, z natury swej otwarty na kolejne połączenia z innymi zbiorami, katalogami czy folderami. Dotyczy to wszelkiego rodzaju danych, w tym także obrazów. Co więcej, los szeroko rozumianych obrazów, funkcja, jaką pełnią w świecie cyfryzacji i katalogowania, wydają się szczególnie symptomatyczne. Każde działanie artystyczne, wszelkie pomysły, indywidualne czy grupowe poszukiwania, które były czy są prowadzone w Szkole i dotyczą działań na obrazie, mają wpływ na sieć połączeń świata sztuki audiowizualnej. Żaden ze sposobów obrazowania, jakie pojawiły się w trakcie dwudziestoletniej historii Katedry Fotografii PWSFTviT, nie pozostaje więc bez znaczenia, wszystkie wpisują się w coś w rodzaju neuronowej sieci powiązań z innymi kulturowymi tendencjami i zjawiskami obecnymi w świecie. W efekcie wspólnej – z nieocenionymi Anną Kazimierczak i Anną Zarychtą – pracy nad archiwami szkoły i open callami, a także dzięki przeszukiwaniu blogów, stron internetowych naszych absolwentów i studentów wyłoniły się pewne kategorie, który potraktowałyśmy jako podstawę kolekcji pokazywanej na tej wystawie. Zebrałyśmy około 30 charakterystycznych „chmur tagowych” – zbiorów prac, które łączyła jakaś szczególna tendencja estetyczna lub znaczeniowa, na przykład kategoria „białe”, „raj”, „enumeracje” czy „po pierwsze nośnik”. Lista ta jest oczywiście otwarta i do pewnego stopnia arbitralna – stanowi efekt naszych własnych skojarzeń i poszukiwań. Jestem wstanie wyobrazić sobie całkiem inne sieci połączeń. To nie w „autokratycznym” dookreśleniu miał jednak tkwić sens tego projektu. W obranej tu strategii kuratorskiej chodzi o przekazanie pewnej myśli dotyczącej współczesnej epoki obrazu – w której również szeroko pojęta fotografia nadal pełni bardzo istotną rolę – a mianowicie, że funkcja i rola obrazu w dobie cyfryzacji i Internetu została przesunięta. Oddziałuje on teraz w chmurze tagowej, a moc owego oddziaływania nie tkwi już w indywidualnej „aurze” wybranego kadru, lecz pewnej kategorii spajającej dany zbiór obrazów, w powieleniu i powtórzeniu, gdzie obrazy – parafrazując słowa W.J.T. Mitchella – wywołują swoiste tarcie, pewien dyskomfort, zmuszają nas do przemyślenia na nowo naszego miejsca w ikonosferze.
Kuratorka/Curator: Aleksandra Hirszfeld
Redakcja/Editor: Anna Kazimierczak, Anna M. Zarychta
Współpraca redakcyjna/Co-editors: Małgorzata Dzięgielewska, Aleksandra Tłoczek
Opracowanie graficzne/Design: Tomek Głowacki, Małgorzata Frąckiewicz – Poważne Studio
Tłumaczenie/Translation: Piotr Czarnota
Projekt wystawienniczy/Exhibition project: Aleksandra HirszfeldWspółpraca/Cooperation: Robert Mainka
Współpraca w organizacji wystawy/Cooperation in exhibition organization: Natalia Bąkowska, Iwona Frątczak, Grzegorz Jaśniak, Małgorzata Kuciewicz CENTRALA, Bartłomiej Talaga
Druk/Printing: poligraf.net.pl
© Copyright by SAiP PWSFTviT 2013
Wydawca/Publisher: Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół PWSFTviT
& Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT
90‑323 Łódź, ul. Targowa 61/63
www.filmschool.lodz.pl, e‑księgarnia: ksiegarnia.filmschool.lodz.pl
